Rzecznik Finansowy – jak może pomóc w sprawie o odszkodowanie
10 stycznia 2025
Jakie dokumenty zbierać po wypadku do uzyskania odszkodowania?
17 stycznia 2025
Blog
Błąd diagnostyczny jako podstawa do dochodzenia odszkodowania
Każdy pacjent ma prawo oczekiwać, że otrzyma od opiekującego się nim lekarza fachową i rzetelną pomoc medyczną. Niestety, w praktyce zdarzają się sytuacje, w których dochodzi do błędów diagnostycznych, które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, a czasem nawet śmierć pacjenta. Błąd diagnostyczny to zaniechanie lub niewłaściwe rozpoznanie choroby, co może skutkować brakiem odpowiedniego leczenia lub jego nieprawidłowym wdrożeniem. W takich przypadkach pacjent lub w razie śmierci pacjenta jego rodzina, mogą dochodzić odszkodowania.
Co to jest błąd diagnostyczny?
„Błąd diagnostyczny” jest pojęciem o znaczeniu węższym niż „błąd w sztuce lekarskiej”. Sąd Apelacyjny w Szczecinie (I ACa 86/14) wskazał, że pojęcie "błędu w sztuce lekarskiej" odnosi się nie tylko do błędu terapeutycznego (błędu w leczeniu), ale również do błędu diagnostycznego (błąd rozpoznania). Błąd diagnostyczny polega na niewłaściwym zidentyfikowaniu stanu zdrowia pacjenta przez lekarza. Przykłady takich błędów to:
- Nieprawidłowe rozpoznanie choroby, np. zdiagnozowanie grypy zamiast zapalenia płuc.
- Brak rozpoznania choroby, np. zignorowanie objawów wskazujących na nowotwór.
- Opóźnione postawienie diagnozy, co może prowadzić przykładowo do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta.
- Zbyt agresywna diagnostyka, która nie jest konieczna, a która może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia albo nawet śmierci.
Każda z tych sytuacji może mieć poważne skutki, takie jak konieczność poddania się bardziej inwazyjnemu leczeniu, dłuższy czas rekonwalescencji lub nieodwracalne uszczerbki na zdrowiu.
To co istotne z punktu widzenia odpowiedzialności lekarza to ustalenie czy dopuścił się on naruszenia normy zawartej w art. 4 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, który stanowi, iż lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Powyższe powinno doprowadzić do oceny czy istnieje możliwość przypisania lekarzowi sprawującemu opiekę nad pacjentem winy w rozumieniu art. 415 k.c. Ogólnie przyjętym w judykaturze jest bowiem stanowisko, iż "błędy diagnostyki i terapii, opieszałość w podejmowaniu czynności i niedostateczne pouczenie pacjenta o ryzyku związanym ze stanem jego zdrowia stanowią przesłanki odpowiedzialności lekarza z tytułu czynu niedozwolonego " (vide: wyrok SA w Warszawie z dnia 27 czerwca 2007 r., sygn. VI ACa 108/07, opubl. OSA z 2009, Nr 5, 34; podobnie wyrok SN z dnia 1 kwietnia 1955 r., sygn. IV CR 39/54, opubl. OSNCK z 1957 r., Nr 1, poz. 7).
W innej sprawie, rozpoznawanej przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku (sygn. akt I ACa 330/09), skład orzekający zwrócił szczególną uwagę na następujące elementy opinii biegłych: „Z przeprowadzonego w sprawie dowodu z opinii Zakładu Medycyny Sądowej (...), opinii uzupełniającej oraz ustnego wyjaśnienia opinii złożonego przez (...) wynika, że błąd lekarzy pozwanego Szpitala polegał na niewykonaniu dodatkowych badań diagnostycznych przed przystąpieniem do wykonania zabiegu u (...), mimo, że posiadane wyniki, wskazujące na skazę krwotoczną, uprawniały do wykonania badań dodatkowych, aby wykluczyć ryzyko zabiegu, że przed pobraniem wycinka należało poczynić takie badania, które wykluczyłyby kwestię zaburzeń krzepliwości krwi, że przy nieprawidłowościach hematologicznych należało przeprowadzić bardziej szczegółowe badania krzepnięcia krwi. Nadto według opinii nie było dopuszczalne pobranie wycinka wątroby. Błędem było nacinanie dolnej powierzchni wątroby - mając tę wiedzę, która była w dokumentacji nie wolno było tego robić… w tym wypadku błąd diagnostyczny polegał na niepełnej diagnostyce oraz agresywnej diagnostyce w postaci pobrania wycinka wątroby, który skutkował zgonem”.
Sąd Apelacyjny w Katowicach (V ACa 713/14) uznał, że lekarz ponosi winę za powstanie szkody, jeżeli nie zastosował właściwych środków w należyty sposób. Przez "zastosowanie właściwych środków" rozumie się fachowe postępowanie, które w danej sytuacji było wskazane z medycznego punktu widzenia. Postępowanie odmienne określane zazwyczaj jest jako błąd w sztuce lekarskiej. Przez błąd lekarski należy rozumieć obiektywny element winy. Stwierdzenie błędu lekarza dokonywane jest na podstawie naukowych kryteriów oceny postępowania lekarza i oznacza, że postępowanie lekarza wywołuje określone zastrzeżenia z naukowego punktu widzenia, stanowi teoretyczną ocenę tego postępowania, którą następnie należy skonfrontować z pełnym zakresem powinności lekarza i konkretnymi warunkami, w jakich miało miejsce jego postępowanie. Natomiast przez pojęcie "w należyty sposób" należy rozumieć dołożenie takiej staranności, jaka w określonej sytuacji była należna, wymagana i potrzebna. O zawinieniu lekarza może zdecydować nie tylko zarzucenie mu braku wystarczającej wiedzy i umiejętności praktycznych, odpowiadających aprobowanemu wzorcowi należytej staranności, ale także niezręczność i nieuwaga, jeżeli oceniając obiektywnie nie powinny one wystąpić w konkretnych okolicznościach. Nie chodzi zatem o staranność wyższą od przeciętnej wymaganej wobec lekarza, lecz o wysoki poziom przeciętnej staranności każdego lekarza jako staranności zawodowej (art. 355 § 2 k.c.) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt IV CSK 431/12). Jeżeli więc zachowanie lekarza odbiega na niekorzyść od przyjętego, abstrakcyjnego wzorca postępowania, przemawia to za jego winą w razie wyrządzenia szkody. Wzorzec jest budowany według obiektywnych kryteriów takiego poziomu fachowości, poniżej którego postępowanie danego lekarza należy ocenić negatywnie. Właściwy poziom fachowości wyznaczają kwalifikacje zawodowe (specjalizacja, stopień naukowy), posiadane doświadczenie, charakter i zakres dokształcania się w pogłębianiu wiedzy medycznej i poznawaniu nowych metod leczenia.
Podstawy prawne dochodzenia odszkodowania
Możliwość dochodzenia roszczeń za błędy medyczne, w tym błędy diagnostyczne, przewidują przepisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 415 k.c., "kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia". W przypadku błędów diagnostycznych kluczowe jest wykazanie:
- Zawinienia lekarza lub placówki medycznej – może to być np. zaniechanie wykonania badań diagnostycznych lub interpretacja wyników niezgodna z aktualną wiedzą medyczną.
- Powstania szkody – np. pogorszenia stanu zdrowia, dłuższej rekonwalescencji czy dodatkowych kosztów leczenia.
- Związku przyczynowego między błędem diagnostycznym a powstałą szkodą.
Podsumowanie
Błąd diagnostyczny może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia i życia pacjenta. W takich sytuacjach warto skorzystać z pomocy prawnika, aby skutecznie dochodzić należnego odszkodowania. W przypadku podejrzenia, że padli Państwo ofiarą błędu diagnostycznego, zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią.
