Botoks, czyli toksyna botulinowa typu A, to substancja neurotoksyczna wytwarzana przez bakterie Clostridium botulinum. Działa poprzez blokowanie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, co prowadzi do czasowego porażenia mięśni. W medycynie estetycznej wykorzystuje się ją przede wszystkim do wygładzania zmarszczek mimicznych, leczenia nadpotliwości, czy bruksizmu.
Toksyna botulinowa jest produktem leczniczym, zarejestrowanym przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych. Oznacza to, że jej stosowanie – w świetle polskiego prawa – ma charakter medyczny. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wykonywanie świadczeń zdrowotnych, czyli czynności mających na celu zachowanie, ratowanie, przywracanie lub poprawę zdrowia, zastrzeżone jest dla osób wykonujących zawody medyczne. Toksyna botulinowa to produkt leczniczy, wydawany jedynie z przepisu lekarza, a samo wydanie zalecenia musi zostać poprzedzone badaniem pacjenta. Aktualny stan prawny nie pozostawia wątpliwości, iż podanie botoksu, zarezerwowane jest wyłącznie dla lekarzy oraz lekarzy dentystów.
Pojęcie medycyny estetyczno-naprawczej zostało po raz pierwszy użyte przez ustawodawcę w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 czerwca 2023 r. w sprawie umiejętności zawodowych lekarzy i lekarzy dentystów. Potwierdza to pogląd, iż zabiegi z zakresu medycyny estetycznej są świadczeniami zdrowotnymi. Warunkiem ubiegania się o certyfikat potwierdzający nabycie tej umiejętności zawodowej, jest posiadanie czynnego prawa do wykonywania zawodu lekarza oraz lekarza dentysty.
Zabieg z użyciem botoksu jako działanie ingerujące w organizm pacjenta i mogące nieść za sobą powikłania, wymaga wiedzy z zakresu anatomii, farmakologii i medycyny, a także umiejętności właściwego reagowania w przypadku działań niepożądanych.
Kosmetologia to dziedzina nauki o zdrowiu zajmująca się pielęgnacją skóry oraz poprawą wyglądu zewnętrznego przy użyciu metod nieinwazyjnych. Kosmetolog po studiach licencjackich lub magisterskich nie jest osobą uprawnioną do udzielania świadczeń zdrowotnych w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej- nie wykonuje zawodu medycznego. Choć posiada wiedzę z zakresu anatomii, dermatologii czy chemii kosmetycznej, nie jest lekarzem i nie może ordynować leków, a co za tym idzie wykonywać zabiegów z użyciem toksyny botulinowej.
W praktyce jednak zdarzają się sytuacje, w których kosmetolodzy – często po odbyciu szkoleń komercyjnych – wykonują zabiegi z wykorzystaniem botoksu. Nasuwa się zatem pytanie z jakich źródeł pozyskiwana jest w takim przypadku sama toksyna botulinowa, której legalny zakup w Polsce możliwy jest jedynie na podstawie recepty wystawionej przez lekarza po uprzednim badaniu diagnostycznym.
Tego rodzaju działalność może być uznana za udzielanie świadczeń zdrowotnych bez wymaganych uprawnień, co grozi odpowiedzialnością karną (z art. 58 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty) oraz cywilną, jeśli dojdzie do szkody u pacjenta.
Nie oznacza to jednak, że kosmetolog nie może współpracować z lekarzem. W wielu gabinetach kosmetologicznych zabiegi medycyny estetycznej są wykonywane przez lekarzy w ramach współpracy z kosmetologiem. Kosmetolog może również uczestniczyć w kwalifikacji pacjenta do zabiegu, prowadzić konsultacje kosmetyczne czy wykonywać zabiegi pielęgnacyjne uzupełniające – ale nie może samodzielnie podawać toksyny botulinowej.
Wielu właścicieli gabinetów estetycznych nie zdaje sobie sprawy, że nielegalne podanie botoksu przez kosmetologa może skutkować odpowiedzialnością karną i cywilną.
Choć granica między kosmetologią a medycyną estetyczną bywa w praktyce cienka, to prawo jasno wskazuje, że zabiegi z użyciem toksyny botulinowej mogą być wykonywane wyłącznie przez lekarzy oraz lekarzy dentystów. Kosmetolog nie ma uprawnień do stosowania produktów leczniczych. W interesie pacjentów – a także samych specjalistów – leży przestrzeganie tych zasad, dla zapewnienia bezpieczeństwa i zgodności z prawem.
Nasza kancelaria prawna zajmuje się obsługą branży beauty, medycyny estetycznej i kosmetologii. Pomagamy legalnie prowadzić gabinet, ograniczyć ryzyko prawne i chronić wizerunek Twojej marki. Znamy aktualne przepisy i wiemy, jak zabezpieczyć Twoją działalność.
Działamy na terenie całej Polski, w tym lokalnie: w Katowicach, Gliwicach czy Zabrzy. Obsługujemy zarówno duże kliniki, jak i mniejsze gabinety kosmetologiczne.