Odwołanie od decyzji ubezpieczyciela – jak złożyć reklamację
16 października 2023
Zadatek czy zaliczka
20 października 2023
Blog
Fundacja rodzinna - część II
W pierwszej części skupiliśmy się na wskazaniu głównych założeń fundacji rodzinnej, wskazaliśmy czym jest fundacja rodzinna, przeszliśmy po krótce przez procedurę zakładania fundacji rodzinnej. W tej części skupimy się na organach fundacji rodzinnej, rejestrze oraz aspektach podatkowych związanych z jej funkcjonowaniem.
Pierwsza część artykułu o fundacji rodzinnej dostępna jest TUTAJ.
Organy fundacji rodzinnej
Przypomnijmy, ustawa o fundacji rodzinnej stanowi, iż organami fundacji są odpowiednio zarząd, rada nadzorcza oraz zgromadzenie beneficjentów. Warto mieć na uwadze, że fundacja rodzinna może działać tylko i wyłącznie przez swoje organy. Zatem przejdźmy do krótkiego omówienia każdego z nich.
Zarząd, jak sama nazwa wskazuje, zarządza fundacją rodzinną. Minimalna liczba członków zarządu to jeden a górny limit nie istnieje. Zadania zarządu kształtują się następująco:
1) prowadzenie spraw fundacji rodzinnej oraz reprezentowanie jej;
2) realizacja celów fundacji rodzinnej określonych w statucie;
3)podejmowanie czynności związanych z zapewnieniem płynności finansowej i wypłacalności fundacji rodzinnej;
4) tworzenie, prowadzenie i aktualizowanie listy beneficjentów zgodnie z przepisami ustawy oraz zasadami zawartymi w statucie;
5) informowanie beneficjenta o przysługującym mu świadczeniu;
6) spełnianie świadczenia przysługującego beneficjentowi.
Członek zarządu w swojej działalności powinien przestrzegać następujących zasad. Po pierwsze, powinien zachowywać należytą staranność przy wykonywaniu obowiązków. Po drugie, powinien być lojalny względem fundacji rodzinnej. Po trzecie, powinien dochować tajemnicy fundacji rodzinnej. Poprzez „tajemnicę fundacji rodzinnej” rozumie się informacje dotyczące kierunku inwestowania, organizacyjne lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą
a także informacje dotyczące beneficjentów.
Sposób powołania oraz odwołania członków zarządu powinien zostać określony w statucie. Jednak jeśli statut fundacji nie reguluje tej materii to istnieje kilka alternatywnych ścieżek:
- jeśli fundator żyje to samodzielnie powołuje oraz odwołuje członków zarządu;
- po śmierci fundatora uprawnienie do odwoływania i powoływania członków zarządu przysługuje radzie nadzorczej (jeśli została ustanowiona);
- w przypadku braku rady nadzorczej oraz śmierci fundatora powołania i odwołania członków zarządu dokonuje zgromadzenie beneficjentów;
- jeśli fundacja rodzinna została powołana w testamencie to fundator określa w nim osobę albo osoby, które zostaną powołane do pełnienia funkcji członka albo członków pierwszego zarządu.
Zasadniczo kadencja członka zarządu trwa trzy lata, jednak statut fundacji rodzinnej może inaczej określić czas kadencji.
Radę nadzorczą ustanawia się fakultatywnie w statucie lub obligatoryjnie, gdy liczba beneficjentów przekracza dwadzieścia pięć osób. Głównym uprawnieniem rady nadzorczej jest pełnienie funkcji nadzorczej względem zarządu w zakresie przestrzegania prawa i postanowień zawartych w statucie. Kadencja członków trwa pięć lat (o ile postanowienia statutu nie wskazują inaczej). Członkowie powoływani i odwoływani są przez fundatora a po jego śmierci przez zgromadzenie beneficjentów. Podobnie jak w przypadku zarządu, jeśli fundacja rodzinna została powołana w testamencie to fundator określa w nim osobę albo osoby, które zostaną powołane do pełnienia funkcji członka albo członków pierwszej rady nadzorczej. Istotnym jest, iż nie można jednocześnie piastować funkcji członka zarządu i funkcji członka rady nadzorczej.
Zgromadzenie beneficjentów ustanawiane jest w statucie przez fundatora i zajmuje się sprawami nie związanymi z bieżącym zarządzaniem fundacją rodzinną. Statut może przyznawać konkretne zadania zgromadzeniu beneficjentów. Niektóre zadania zgromadzenia beneficjentów wynikają z samej ustawy i są to:
1) rozpatrywanie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego fundacji rodzinnej za poprzedni rok obrotowy;
2) udzielanie absolutorium członkom organów fundacji rodzinnej z wykonania przez nich obowiązków;
3) podział lub pokrycie wyniku finansowego netto;
4) wybór firmy audytorskiej, która będzie badać sprawozdanie finansowe.
Istotnym jest to, że fundator w akcie założycielskim może przyznać uprawnienie do członkostwa w zgromadzeniu beneficjentów tylko wybranym beneficjentom poprzez ich konkretne wskazanie. Mimo to, członek zgromadzenia beneficjentów musi wyrazić pisemną zgodę na dołączenie do tego gremium.
Zgromadzenie beneficjentów zwoływane jest przez zarząd, chyba że statut stanowi w tej kwestii odmiennie.
Rejestr fundacji rodzinnych
Rejestr fundacji rodzinnych prowadzony jest przez specjalnie stworzony do tego celu system teleinformatyczny. Mimo iż nie jest to tożsamy Krajowemu Rejestrowi Sądowemu rejestr, jego twórcy zgodnie przyznają, że został on na nim wzorowany. Sądem rejestrowym dla fundacji rodzinnych jest Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. W swoim założeniu rejestr fundacji rodzinnych jest jawny. Dyspozycja artykułu 111 ust.2 u.f.r. wskazuje, że każdy ma prawo otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje z rejestru fundacji rodzinnych. Nie należy się jednak obawiać naruszenia poufności w zakresie udostępniania informacji dotyczących prywatnego majątku i wysokości wzbogacenia się konkretnych beneficjentów fundacji rodzinnych. Jakkolwiek w rejestrze wskazana będzie przykładowo wysokość funduszu założycielskiego tak informacje związane z poszczególnymi beneficjentami już nie. Informacje bardziej poufne mogą zostać uwzględnione w dokumentach zgłoszeniowych
i dokumentach związanych z działalnością fundacji rodzinnej, jednak nie każdy będzie miał do nich dostęp. Wspomniane dane stanowić będą akta rejestrowe a do ich przeglądania uprawniony będzie częściowo zamknięty krąg osób, to znaczy będzie to: fundator, członek organu fundacji rodzinnej, beneficjent oraz osoba mająca interes prawny. W przypadku tego ostatniego podmiotu konieczne będzie wykazanie interesu prawnego. Samo przeglądanie akt rejestrowych odbywać się może wyłącznie w obecności pracownika sądu rejestrowego.
Wniosek o wpis fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych obciążony jest opłatą stałą w wysokości 250 złotych. Natomiast opłatę stałą w wysokości 500 zł należy pobrać od zgłoszenia fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych.
Prowadzenie działalności gospodarczej
W ograniczonym ustawą zakresie, fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie:
1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw
o podobnym charakterze;
5) udzielania pożyczek:
- a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
b)spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
- c) beneficjentom;
6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
7) produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych
i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
8) gospodarki leśnej.
Zakres odpowiedzialności fundacji rodzinnej za zobowiązania fundatora
Za zobowiązania fundatora powstałe przed ustanowieniem fundacji rodzinnej odpowiada ona solidarnie z fundatorem a odpowiedzialności tej bez zgody wierzyciela nie można wyłączyć ani ograniczyć.
W zakresie obowiązku alimentacyjnego fundatora odpowiedzialność również odbywa się solidarnie, a gdy taki obowiązek zmaterializuje się po ustanowieniu fundacji rodzinnej na fundacji rodzinnej spoczywa obowiązek wykonania obowiązku alimentacyjnego obciążającego fundatora. Natomiast, gdy egzekucja tego obowiązku ciążącego na fundatorze z jego majątku okaże się bezskuteczna uprawniony może prowadzić egzekucję z majątku fundacji rodzinnej.
Odpowiedzialność fundacji rodzinnej ogranicza się do wartości mienia wniesionego przez fundatora według stanu z chwili wniesienia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.
Podatki w fundacji rodzinnej
Wraz z wejściem w życie ustawy o fundacji rodzinnej, wprowadzone zostały zmiany do poszczególnych ustaw podatkowych dotyczące podatku dochodowego zarówno od osób fizycznych jak i osób prawnych.
Jako osoba prawna fundacja rodzinna podlega regulacji podatku dochodowego od osób prawnych, ale w częściowym zakresie została podmiotowo zwolniona z tego podatku. Podmiotowe zwolnienie nie dotyczy m.in. podatku od przychodów z budynków czy mienia przekazywanego w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
W zakresie w jakim fundacja rodzinna realizuje działalność gospodarczą (art. 5 u.f.r.) korzysta ona ze zwolnienia podmiotowego a podatek w wysokości 15% podstawy opodatkowania będzie płacony od świadczeń przekazanych lub pozostających do dyspozycji beneficjentów. Odmiennie kształtuje się sytuacja w razie prowadzenia przez fundację rodzinną działalności
w zakresie szerszym niż ten, który wynika z ustawy o fundacji rodzinnej. Wtedy bowiem fundacja rodzinna powinna zapłacić podatek dochodowy w wysokości 25%, jak widać stawka podatku jest wyższa niż podstawowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych, która wynosi 19% podstawy opodatkowania.
W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wolnymi od podatku dochodowego są przychody fundatora albo osoby będącej w stosunku do fundatora osobą z tzw. „zerowej grupy podatkowej” uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej oraz beneficjenta fundacji rodzinnej z tytułu świadczenia na jego rzecz, jeśli beneficjentem jest fundator albo osoba będąca w stosunku do niego osobą ze wspomnianej „zerowej grupy podatkowej”. Innymi słowy, otrzymane przez nich przysporzenie wolne jest od opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych i podlega wyłącznie opodatkowaniu CIT na poziomie fundacji rodzinnej.
Podsumowując, poniżej wskazane są przypadki, w których fundacja rodzinna będzie musiała zapłacić podatek?
- W razie wypłaty świadczenia na rzecz beneficjentów lub fundatora- 15% CIT;
- W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej wykraczającej poza dozwolony zakres- 25% CIT;
- W przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej- 15% CIT;
- Podatek od przychodów z budynków w przypadku nieruchomości o wartości przekraczającej 10 000 000 zł.
Beneficjent jest uprawniony do kierowania do organów fundacji rodzinnej uwag, opinii oraz zaleceń dotyczących jej działalności. Ponadto ma prawo do uzyskania informacji o działalności fundacji rodzinnej.
Zakończenie działalności fundacji rodzinnej
Ustawa o fundacji rodzinnej dopuszcza możliwość rozwiązania i likwidacji istniejącej fundacji rodzinnej. Fundacja rodzinna ulega rozwiązaniu:
- gdy wystąpią okoliczności przewidziane w statucie (wskazane przez samego fundatora czy fundatorów);
- upłynął okres, na jaki fundacja została powołana;
- został zrealizowany cel fundacji rodzinnej;
- brak jest możliwości dalszej realizacji celu fundacji rodzinnej;
- realizacja celu fundacji rodzinnej wiąże się z nadmiernymi trudnościami a usunięcie przeszkód nie może nastąpić bez konieczności poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów.
Ważnym jest, iż zgodnie z art. 89 ust.1 pkt.1 u.f.r., jeśli przyczyną rozwiązania fundacji rodzinnej są okoliczności wskazane w statucie to rozwiązanie fundacji następuje na podstawie uchwały zarządu.
Z dniem uprawomocnienia się orzeczenia sądu rejestrowego o rozwiązaniu fundacji rodzinnej albo podjęcia przez zarząd uchwały o jej rozwiązaniu następuje otwarcie likwidacji. Skutki otwarcia likwidacji są następujące: od tego momentu fundacja funkcjonuje w obrocie z oznaczeniem „w likwidacji” w swojej nazwie oraz nie spełnia się świadczeń na rzecz beneficjenta ani nie dokonuje się podziału majątku fundacji przed spłaceniem zobowiązań względem osób innych niż beneficjenci.
