Upadek na nieodśnieżonym chodniku – odszkodowanie i zadośćuczynienie
21 stycznia 2025
Zabezpieczenie alimentów na czas trwania postępowania
27 stycznia 2025
Blog
Odsetki za opóźnienie – ustawowe czy maksymalne?
Odsetki za opóźnienie są jednym z najczęściej stosowanych narzędzi motywujących dłużników do terminowego regulowania zobowiązań. W zakresie odsetek za opóźnienie i ich wysokości wyróżniamy odsetki ustawowe oraz odsetki maksymalne. W artykule przybliżymy różnice między nimi, zaproponujemy przykładowe klauzule umowne umożliwiające naliczanie odsetek maksymalnych oraz omówimy konsekwencje stosowania odsetek wyższych niż maksymalne.
Czym są odsetki ustawowe za opóźnienie?
Odsetki ustawowe za opóźnienie to odsetki, których wysokość określana jest przez Ministra Sprawiedliwości na podstawie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (NBP) powiększonej o 5,5 punktu procentowego. Obecnie (stan na styczeń 2025 r.) wynoszą one 12% rocznie.
Wierzyciel ma prawo żądać odsetek ustawowych za opóźnienie, jeśli dłużnik opóźnia się z wykonaniem świadczenia pieniężnego. Warto podkreślić, że odsetki te należą się automatycznie, bez potrzeby zastrzegania ich w umowie.
Czym są odsetki maksymalne?
Odsetki maksymalne to górna granica odsetek, jaką można zastrzec w umowie. Zgodnie z art. 359 § 2(1) Kodeksu cywilnego, ich wysokość nie może przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych (czyli stopy referencyjnej NBP powiększonej o 5,5 punktu procentowego, pomnożonej przez dwa). Obecnie odsetki maksymalne wynoszą 24% rocznie.
Jak zastrzec odsetki maksymalne w umowie?
Aby skutecznie zastrzec odsetki maksymalne, należy uwzględnić odpowiednie postanowienia w treści umowy. Poniżej przedstawiamy przykładową klauzulę umowną:
Przykładowa klauzula umowna o odsetkach maksymalnych:
"W przypadku opóźnienia w zapłacie świadczenia pieniężnego Wierzycielowi przysługiwać będą odsetki za opóźnienie w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie, określonych w art. 359 § 2(1) Kodeksu cywilnego, wynoszących na dzień zawarcia niniejszej umowy [aktualna wysokość odsetek maksymalnych] rocznie."
Taka klauzula pozwala na naliczanie odsetek maksymalnych zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego i eliminuje ryzyko ich zakwestionowania przez sąd.
Co w przypadku, gdy w umowie zastrzeżono odsetki wyższe niż maksymalne?
Zgodnie z art. 359 § 2(2) Kodeksu cywilnego, jeśli w umowie zastrzeżono odsetki wyższe niż maksymalne, zastrzeżenie takie jest nieważne w części przewyższającej wysokość odsetek maksymalnych. W praktyce oznacza to, że wierzyciel może żądać zapłaty wyłącznie odsetek maksymalnych, a nie wyższych.
Przykład: Załóżmy, że strony umowy ustaliły, że odsetki za opóźnienie wynoszą 30% rocznie. Wówczas wierzyciel będzie mógł żądać odsetek w wysokości maksymalnej, czyli 24% rocznie, a nadwyżka (6%) będzie uważana za nieważną.
Przykładowa klauzula o odsetkach przewyższających maksymalne:
"W przypadku opóźnienia w zapłacie zobowiązania dłużnik zobowiązuje się do zapłaty odsetek za opóźnienie w wysokości 30% rocznie."
Taka klauzula jest zgodna z prawem tylko w części, która nie przekracza wysokości odsetek maksymalnych (czyli 24%). Pozostała część (6%) zostanie uznana za nieważną.
Rekomendacje dla stron umowy
- Precyzyjne ustalenie wysokości odsetek – zawsze warto upewnić się, że postanowienia umowne są zgodne z obowiązującymi przepisami. Zastrzeżenie odsetek wyższych niż maksymalne prowadzi do ich częściowej nieważności.
- Monitorowanie zmian prawnych – wysokość odsetek ustawowych oraz maksymalnych może się zmieniać, dlatego warto regularnie sprawdzać aktualne stawki.
- Konsultacje z adwokatem – w przypadku wątpliwości dotyczących treści umowy warto skorzystać z porady adwokata, aby uniknąć potencjalnych sporów.
Podsumowanie
Odsetki za opóźnienie mogą być skutecznym narzędziem ochrony interesów wierzyciela, jednak ich wysokość musi być zgodna z obowiązującym prawem. Odsetki ustawowe za opóźnienie to podstawowa stawka, która należy się automatycznie, podczas gdy odsetki maksymalne wymagają wyraźnego zastrzeżenia w umowie. Ważne jest unikanie zastrzegania odsetek wyższych niż maksymalne, gdyż takie postanowienia realnie nie będą stanowić większego zabezpieczenia umowy niż przy zastrzeżeniu odsetek maksymalnych i będą nieważne w części przekraczającej dopuszczalną wysokość.
Jeśli masz pytania dotyczące treści umowy lub chcesz skonsultować się w sprawie odsetek za opóźnienie, skontaktuj się z adwokat katowice, który pomoże Ci zabezpieczyć Twoje interesy.
