Jak przygotować się do spotkania z adwokatem: odszkodowanie za wypadek
6 sierpnia 2024
Rzecznik Praw Pacjenta – w jaki sposób może pomóc
10 sierpnia 2024
Blog
Przerwanie biegu przedawnienia
Przerwanie biegu przedawnienia Przedawnienie to instytucja spędzająca sen z powiek wierzycieli. Po pierwsze dlatego, że kodeks cywilny wprowadza różne terminy przedawnień od kilkumiesięcznych, jak np. sześciomiesięczny termin przedawnienia przy przedawnieniu roszczenia o wydanie przedmiotu pożyczki, poprzez dwuletnie jak dwuletni termin przedawnienia przy roszczeniach z tytułu sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy po sześcioletni termin przedawnienia, jeśli przepis nie stanowi inaczej, czyli mówimy tu o zasadzie ogólnej.
Po drugie dlatego, że jeśli termin przedawnienia minie następuje trwała przeszkoda w dochodzeniu roszczenia przez wierzyciela, innymi słowy – dochodzenie roszczenia jest niemożliwe. Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach sądy badają termin przedawnienia z urzędu, a oznacza to, że wierzyciel nie może liczyć na fakt, że dłużnik przeoczy lub nie zauważy faktu przedawnienia. Remedium dla upływającego czasu, który gra jedynie na korzyść dłużnika jest przerwanie biegu przedawnienia. Przerwanie biegu przedawnienia to zdarzenie, które powoduje, że dotychczasowy czas, jaki upłynął od rozpoczęcia biegu przedawnienia, nie jest brany pod uwagę. Skutkiem przerwania jest rozpoczęcie biegu przedawnienia na nowo.
Przykład: Andrzej sprzedał Pawłowi samochód, jednak ten posiadał wady za które Andrzej zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego odpowiadał. Paweł zwrócił się do Andrzeja po 5 miesiącach z roszczeniem wynikającym z przepisów o rękojmi, jednak Andrzej uknuł plan, zgodnie z którym, będzie Pawła zwodził tak długo, aż upłynie termin umożliwiający dochodzenie roszczenia z tytułu rękojmi. Paweł jednak, znając dobrze Andrzeja i czytając na bieżąco blog Kancelaria Adwokacka Sandberg Adwokat Katowice uznał, że nie będzie ryzykował przedawnienia i przerwał jego bieg (na jeden ze sposób, o których w dalszej części artykułu). Tym samym, od tego zdarzenia bieg przedawnienia zaczął biec na nowo.
Czynność przed sądem lub innym organem
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia przerywa bieg przedawnienia. Czynność ta musi dotyczyć konkretnego roszczenia i zmierzać bezpośrednio do jego dochodzenia lub zabezpieczenia. Przykładem jest wytoczenie powództwa. Aby jednak maksymalnie rozszerzyć listę okoliczności, w których bieg przedawnienia ulega przerwaniu należy również wskazać:
- skuteczne wniesienie pozwu przez osobę legitymowaną czynnie przeciwko osobie legitymowanej biernie, niezależnie od tego, czy zostało złożone w sądzie rzeczowo lub miejscowo właściwym; przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.c. następuje co do zasady w granicach żądania pozwu. Jeżeli powód dochodzi pozwem części roszczenia, to wniesienie pozwu nie przerywa biegu przedawnienia co do tej części roszczenia, która nie została nim objęta. Przerwanie biegu przedawnienia rozszerzonego roszczenia może zatem nastąpić dopiero z chwilą rozszerzenia powództwa; niweczy skutki przerwania biegu przedawnienia: zwrot pozwu (art. 130 § 2 zdanie drugie k.p.c.), cofnięcie pozwu skutkujące umorzeniem postępowania (art. 203 § 2 zdanie pierwsze w zw. z art. 355 k.p.c.), umorzenie postępowania zawieszonego w pierwszej instancji, chyba że postępowanie było zawieszone z przyczyny wskazanej w art. 174 § 1 pkt 2 k.p.c. (art. 182 § 2 k.p.c.), odrzucenie pozwu z przyczyn wskazanych w art. 199 k.p.c., a także art. 1165 k.p.c.; co do przerwania biegu przedawnienia w stosunku do współdłużników solidarnych, wierzycieli solidarnych i w przypadku wielości wierzycieli i dłużników przy świadczeniu niepodzielnym zob. komentarze do art. 372, 377 i 382 k.c.;
- wytoczenie powództwa wzajemnego;
- złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, niezależnie od tego, czy wniosek został uwzględniony;
- złożenie wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego albo ugody zawartej przed takim sądem lub innym organem państwa obcego, bądź ugody przez taki sąd lub organ zatwierdzonej (art. 1150–1152 k.p.c.);
- złożenie wniosku o stwierdzenie wykonalności wyroku polskiego sądu polubownego lub ugody zawartej przed takim sądem (art. 1212–1213 k.p.c.);
- złożenie wniosku o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem (art. 1215 k.p.c.);
- wniesienie pozwu przeciwko Skarbowi Państwa, nawet jeżeli mylnie oznaczona zostanie statio fisci Skarbu Państwa;
- złożenie przez powoda na podstawie art. 194 § 1 lub § 3 k.p.c. wniosku o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego;
- oznaczenie przez powoda współuczestników koniecznych sporu, którzy w nim nie występują w charakterze pozwanych (art. 195 § 1 k.p.c.);
- zgłoszenie zarzutu potrącenia przez pozwanego w procesie;
- złożenie wniosku o zabezpieczenie powództwa (art. 730 § 1 k.p.c.), jeżeli jest złożony przed wniesieniem pozwu;
- złożenie wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego, jeżeli dotyczy roszczeń z art. 618 k.p.c.;
- złożenie przez uprawnionego do zachowku wniosku o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy przerywa bieg terminu przedawnienia jego roszczenia o zachowek należny od spadkobiercy ustawowego;
- złożenie wniosku o rozpoznanie sprawy przez sąd polubowny, jeżeli zapis na ten sąd był ważny;
- zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym;
- złożenie przez wierzyciela wniosku o ogłoszenie upadłości, jeśli we wniosku określono wierzytelność będącą przedmiotem roszczenia.
Uznanie roszczenia przez dłużnika
Drugim przypadkiem kodeksowego przerwania biegu przedawnienia jest uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Uznanie musi być złożone w sposób wyraźny i dotrzeć do wiadomości wierzyciela. Przepis nie wyznacza zakresu pojęcia uznania roszczenia. Jego rozumienie ukształtowało się w doktrynie i orzecznictwie. Za dominujące należy uznać zapatrywanie, że uznanie w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 obejmuje uznanie właściwe, będące w istocie umową – najczęściej stanowiącą element ugody, czy to sądowej, czy to pozasądowej (art. 917) – oraz uznanie niewłaściwe. Przerwanie biegu przedawnienia poprzez uznanie właściwe w praktyce nie budzi większych sporów interpretacyjnych. Problemy natomiast rodzi ocena, czy in casu mamy do czynienia z uznaniem niewłaściwym, którego skutkiem także było przerwanie biegu przedawnienia.
