Co grozi za niezłożenie sprawozdania finansowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
19 sierpnia 2024
Zawezwanie do próby ugodowej a przedawnienie
26 sierpnia 2024
Blog
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych spółki jawnej
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych spółki jawnej Każdy z nas może nabyć lub w inny sposób stać się właścicielem nieruchomości, przykładowo poprzez dziedziczenie. Pytanie jakie należy sobie postawić, to czy spółka osobowa, w tym przypadku spółka jawna również może uczestniczyć w obrocie prawnym na takich samych zasadach. Innymi słowy czy spółka jawna posiada zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych.
Zdolność prawna spółki jawnej
Spółka jawna jest podmiotem prawa, a to oznacza, że posiada ona zdolność prawną. Oznacza to, że może ona być stroną stosunków gospodarczych – uczestniczyć w pełnym zakresie w obrocie prawnym.
Zdolność do czynności prawnych spółki jawnej
Spółka jawna posiada zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że może ona nabywać prawa, w tym prawa własności i inne, może we własnym imieniu zaciągać zobowiązania, przykładowo kredyt obrotowy czy podpisywać umowę leasingu. Dodatkowo co wynika z powyższych dwóch akapitów spółka jawna może pozywać innych, a także sama może być pozwana – oznacza to, że posiada zdolność sądową.
Bazując na unormowaniu art. 8 k.s.h. w doktrynie (S. Sołtysiński (w:) Kodeks, 2006, t. I, s. 169), podniesiono następujące tezy odnośnie do statusu spółki osobowej w procesie cywilnym:
1)w pozwie wniesionym przeciw spółce jawnej wystarczy prawidłowo określić firmę, pod którą prowadzi ona swą działalność, wskazywanie wspólników nie jest konieczne;
2)wystąpienie lub przystąpienie wspólnika do spółki w trakcie procesu, którego jest ona stroną, nie powoduje zmiany strony procesowej; zapadły w sprawie wyrok odniesie jednak skutki w sferze prawnej wspólnika występującego lub przystępującego;
3)wyrok wydany przeciw spółce nie korzysta co do zasady z powagi rzeczy osądzonej w stosunku do jej wspólników; wskazać jednak w tym miejscu należy na regulację zawartą w art. 7781 k.p.c., zgodnie z którą tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciw spółce osobowej można nadać klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi tejże spółki ponoszącemu odpowiedzialność całym majątkiem za jej zobowiązania, jeżeli egzekucja przeciw spółce okaże się bezskuteczna; nie dotyczy to jednak osoby, która w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której został wydany tytuł egzekucyjny przeciwko spółce, nie była już jej wspólnikiem; na płaszczyźnie postępowania egzekucyjnego, wobec regulacji zawartych w art. 31 k.s.h., nie sposób bowiem oderwać podmiotu – spółki osobowej od jej substratu osobowego, złożonego ze wspólników;
4)wyrok zapadły w procesie przeciw jednemu ze wspólników nie ma mocy wobec spółki;
5)powództwo przeciwko spółce (w stosunkach zewnętrznych) powinno być wytaczane przed sąd właściwy miejscowo ze względu na siedzibę spółki (na podstawie regulacji zawartej w art. 30 k.p.c.); jednakże w razie pozwania spółki i jej wspólników, powodowi może służyć prawo wyboru sądu (na podstawie art. 43 § 1 k.p.c.).
W odniesieniu do zdolności procesowej spółek osobowych należy nadmienić, że przesłanką jej uzyskania w przypadku podmiotów niebędących osobami fizycznymi jest posiadanie zdolności sądowej (H. Mądrzak (w:) H. Mądrzak, E. Marszałkowska-Krześ, Postępowanie cywilne, op. cit., s. 97; G. Gorczyński, Spółka..., op. cit., s. 65–66). Spółkę w ewentualnym postępowaniu przed sądem reprezentować będą wspólnicy posiadający status przedstawicieli ustawowych (nie dotyczy to komandytariuszy i akcjonariuszy spółki komandytowo-akcyjnej), prokurenci lub inni pełnomocnicy (mogą być nimi komandytariusze i akcjonariusze).
Osobowość prawna spółki jawnej
Spółka jawna nie ma osobowości prawnej. Mimo, że spółka jawna ma zdolność prawną i zdolność do czynności – nie ma ona, tak jak inne spółki osobowe osobowości prawnej. Tym samym w funkcjonowaniu podobna jest przykładowo do wspólnoty mieszkaniowej. Praktyka pokazuje, że brak osobowości prawnej spółki jawnej ma tak samo wielu zwolenników jak i przeciwników. Dotyczy to elastyczności w działaniu przez wspólników bez odwoływania się do sformalizowanego działania przez organy, korzystniejszego systemu podatkowego. Obecne zasady odpowiedzialności po wprowadzeniu odpowiedzialności subsydiarnej czy uproszczone zasady prowadzenia księgowości dla niektórych spółek stanowią walor spółek osobowych (szerzej A. Kidyba, Atypowe..., op. cit., s. 67 i n.). Odrębność podmiotowa spółki osobowej jest istotnym zagadnieniem z punktu widzenia skutków podatkowych prowadzonej w tej formie działalności gospodarczej, bowiem podatnikami spółki jawnej są jej wspólnicy, nie zaś spółka (zob. między innymi wyrok NSA z dnia 29 listopada 2019 r., II FSK 6/18, LEX nr 2772018, w którym podkreślono, że ustawodawca podatkowy, stanowiąc, że spółka jawna nie jest podatnikiem podatku dochodowego, uznał, że podatnikami są wspólnicy takich spółek, i konsekwentnie przeniósł skutki podatkowe działań samej spółki na jej wspólników). Spółka jawna co do zasady nie jest podatnikiem podatku dochodowego do osób prawnych (CIT)
