Stan prawny nieruchomości – co sprawdzić przed nabyciem
14 grudnia 2023
Zaniżony kosztorys naprawy samochodu
22 stycznia 2024
Blog
Utwór pracowniczy - prawa autorskie
Utwór, powszechnie kojarzy się z dziełem artystycznym, takim jak piosenka, wiersz czy film. Jednak rzadko zastanawiamy się nad tym, że w codziennym środowisku pracy również możemy być twórcami utworów. W tym przypadku utwór pracowniczy nie przybiera postaci tradycyjnych dzieł artystycznych, ale stanowi rezultat naszej codziennej aktywności zawodowej. Niewielu z nas zdaje sobie sprawę, że nasza praca może być traktowana jako coś więcej niż rutynowe wykonywanie obowiązków. To właśnie w ramach tych zadań zawodowych rodzi się utwór pracowniczy, niepozorny, ale jednocześnie istotny element naszej twórczości w miejscu pracy.
Utwór pracowniczy – podstawowe informacje
Utwór pracowniczy powstaje w ramach stosunku pracy, ponadto, aby zakwalifikować utwór jako utwór pracowniczy musi on zostać stworzony przez pracownika w ramach wykonywania obowiązków służbowych.
Zgodnie z kodeksem pracy pojęcie pracownika dotyczy osoby zatrudnionej na podstawie:
- umowy o pracę,
- powołania,
- mianowania,
- spółdzielczej umowy o pracę.
Utworami pracowniczymi nie są utwory powstałe w wyniku wykonywania:
- umowy zlecenia,
- umowy o świadczenie usług,
- umowy o dzieło
- czy innych umów cywilnoprawnych.
Na czyją rzecz powstają prawa autorskie w przypadku utworu pracowniczego?
Prawa autorskie w przypadku utworu pracowniczego powstają na rzecz pracownika, jednakże w momencie przejęcia utworu przez pracodawcę - autorskie prawa majątkowe przechodzą na jego rzecz. Przyjęcie utworu pracowniczego dokonuje się poprzez złożenie przez pracodawcę stosownego oświadczenia akceptującego utwór lub po upływie 6 miesięcy od daty dostarczenia utworu przez twórcę, o ile w tym czasie pracodawca nie zgłosił zastrzeżeń ani nie zaproponował zmian czy uzupełnień dotyczących tego utworu. Strony mogą również ustalić inny termin w tej kwestii w ramach umowy. Natomiast pracownikowi w dalszym ciągu przysługują niezbywalne autorskie prawa osobiste, które chronią więź twórcy z utworem.
Utrzymanie autorskich praw osobistych przez pracownika nakłada na pracodawcę pewne obowiązki:
- zgodne z prawem korzystanie z utworu stworzonego przez pracownika,
- utrzymywanie integralności utworu.
Czy pracownikowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie?
Pracownikowi nie przysługuje z tytułu utworu pracowniczego dodatkowe wynagrodzenie, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej.
Czy przeniesienie autorskich praw majątkowych w ramach utworu pracowniczego wymaga formy pisemnej?
Co do zasady przeniesienie autorskich praw majątkowych na inny podmiot wymaga zawarcia umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Niemniej jednak nie dotyczy to sytuacji utworów pracowniczych.
Powrót praw autorskich do pracownika
Jeżeli pracodawca w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może na piśmie wyznaczyć pracodawcy odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu. Po bezskutecznym upływie tego terminu prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu. W takiej sytuacji pracownik nie jest zobowiązany do zwrotu jakichkolwiek środków finansowych.
Problematyka tak zwanych pól eksploatacji
W przypadku utworów pracowniczych nie mamy pól eksploatacji, lecz istnieje określenie, że pracodawca nabywa prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o prace
i zgodnego zamiaru stron. Oznacza to, że jeżeli pracodawca zajmuje się produkcją zabawek to tylko w tym zakresie te prawa uzyska. Pracownik będzie mógł wówczas stworzyć np. komiks czy ekranizację. Autorskie prawa majątkowe nie przechodzą na wszystkich płaszczyznach – obejmują jedynie te, które są niezbędne pracodawcy zgodnie z zatrudnieniem danego pracownika. Cel umowy o pracę w takim przypadku powinien być jasno określony.
Konsekwencje prawne związane z przyjęciem utworu przez pracodawcę:
- nabycie przez pracodawcę autorskich praw majątkowych,
- nabycie przez pracodawcę własności przedmiotu, na którym został utrwalony utwór.
Ustanie stosunku pracy, a utwór pracowniczy
Ustanie stosunku pracy nie wpływa na autorskie prawa majątkowe pracodawcy do utworu pracowniczego. Oznacza to, że pracownik nie odzyskuje tych praw po zakończeniu zatrudnienia, a pracodawca utrzymuje swoje autorskie prawa majątkowe do utworu pracowniczego.
