Pierwszy koszt, który pojawi się już na etapie wszczęcia postępowania jest związany z koniecznością uiszczenia opłaty od pozwu, której wysokość zależna jest od wartości przedmiotu sporu (dalej jako WPS) a obowiązujące widełki wahają się pomiędzy opłatą w wysokości 30,00 zł przy WPS do 500,00 zł do opłaty w wysokości 1.000,00 zł przy WPS pomiędzy 15.000,00 zł a 20.000,00 zł. W przypadku WPS przekraczającego 20.000,00 zł pobiera się opłatę w wysokości 5% od WPS, nie więcej jednak niż 200.000,00 zł. Zatem przykładowo pozywając ubezpieczyciela na kwotę 100.000,00 zł, Powód zobowiązany będzie do uiszczenia opłaty w wysokości 5.000,00 zł.
Kolejny koszt pojawiający się w toku procesu o odszkodowanie to zaliczki związane
z przeprowadzanymi w sprawie dowodami, zwłaszcza dowodami z opinii biegłych. Do uregulowania zaliczki zobligowana jest strona, która o przeprowadzenie danego dowodu zawnioskowała a w procesach odszkodowawczych jest to zazwyczaj strona powodowa. Konieczność powołania biegłego w toku sprawy odszkodowawczej wynika z charakteru postępowania, gdzie należy określić okoliczności wypadku, stopień obrażeń ciała, wpływu zdarzenia na dotychczasowe życie etc. W toku postepowania może się okazać, że niezbędnym będzie powołanie kilku biegłych bądź zespołu biegłych. Zaiczka na poczet pracy jednego biegłego może sięgnąć od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Nieuiszczenie zaliczki może wiązać się z pominięciem dowodu, co w daleko idących konsekwencjach może doprowadzić nawet do oddalenia powództwa.
Odpowiedź na powyższe zależy od treści rozstrzygnięcia kończącego postępowanie pierwszoinstancyjne, na które składa się rozstrzygnięcie co do istoty sprawy oraz rozstrzygnięcie dotyczące kosztów sądowych, uwzględniające wniesione przez strony w toku sprawy wydatki. Zasadniczo strona przegrywająca proces ponosi koszty sądowe. Zatem w razie, gdy wygramy sprawę w całości to ubezpieczyciel zobowiązany będzie zwrócić uiszczoną opłatę od pozwu, wpłacone zaliczki. W razie przegranej niejako przepadają wpłacone przez nas do tej pory pieniądze, zobowiązani będziemy do zapłaty na rzecz sądu wydatków oraz kosztów zastępstwa procesowego. Należy zapamiętać, że ostatecznie koszty procesu obciążają stronę proces przegrywającą a w razie częściowej wygranej powoda rozdzielane są proporcjonalnie.
W polskim porządku prawnym funkcjonuje instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowiąca wyjątek od zasady odpłatności postępowania sądowego, mająca na celu umożliwienie realizacji przysługującego każdemu obywatelowi prawa do sądu.
Okolicznościami uzasadniającymi zwolnienie z ponoszenia kosztów sądowych jest niemożność poniesienia kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny bądź ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek.
W pierwszej kolejności należy złożyć do sądu oświadczenie na stosownym formularzu, obejmujące dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby, która ubiega się o zwolnienie od kosztów.
Powyższe oświadczenie warto jest poprzeć stosowną dokumentacją taką jak zeznanie PIT za poprzedni rok czy wyciągi z rachunków bankowych. Jest to o tyle istotne, że sądy bardzo skrupulatnie badają wnioski poszkodowanych o zwolnienie z kosztów sądowych, więc w celu zaoszczędzenia czasu i przyspieszenia postępowania, dokumentację potwierdzającą nasz stan majątkowy dobrze jest przedłożyć jako załącznik do powyższego oświadczenia.
Zasadniczo istnieją trzy możliwości, sąd może wniosek oddalić lub uwzględnić bądź w całości bądź w części. Częściowe zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych może dotyczyć sytuacji, w której sąd zwolni nas z ponoszenia kosztów sądowych powyżej określonej kwoty, np. powyżej kwoty odpowiadającej wysokości opłaty od pozwu. Zwolnienie może objąć zarówno cały proces (tj. pierwszą i drugą instancję), jak i pojedyncze koszty- tak jak zostało wskazane powyżej.